Theo đề xuất của Bộ Xây dựng, từ năm 2026 trở đi, các tổ chức và cá nhân sẽ bắt buộc phải cung cấp thông tin về số lượng nhà ở và bất động sản (nhà đất) mà mình đang sở hữu. Đề xuất này nằm trong dự thảo Nghị định về xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường bất động sản (gọi tắt là “dự thảo Nghị định”) đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến.
Mục tiêu chính là nâng cao tính minh bạch thông tin trong lĩnh vực nhà ở – bất động sản, đồng thời giúp cơ quan quản lý có dữ liệu đầy đủ, chính xác để điều tiết thị trường, hỗ trợ lập chính sách phù hợp.
1. Những nội dung chính của đề xuất
Dự thảo Nghị định gồm 6 chương, 47 điều, trong đó có nhiều quy định mới bổ sung về việc thu thập, quản lý thông tin sở hữu nhà ở, như sau:
- Tổ chức và cá nhân – cả Việt Nam và người nước ngoài – sẽ phải cung cấp dữ liệu sở hữu nhà ở, bao gồm: thông tin nhận diện (họ tên, số định danh, giấy tờ pháp lý…), loại hình nhà ở đang sở hữu, địa chỉ, diện tích, số lượng căn/hộ, thời hạn và hình thức sở hữu.
- Với nhà ở thuộc diện hưởng chính sách hỗ trợ (nhà xã hội, nhà cho người có công, cho người nghèo, cận nghèo…), người dân hoặc tổ chức sẽ phải cung cấp thông tin: định danh cá nhân, loại hình thụ hưởng (mua, thuê, thuê mua…), số lượng, thời gian thụ hưởng.
- Với tài sản nhà ở thuộc sở hữu công (nhà ở tài sản công), tổ chức, cá nhân quản lý phải cung cấp: số lượng tài sản, diện tích, mục đích sử dụng, tình trạng quản lý và đơn vị được giao quản lý.
- Dự thảo còn đề xuất: mỗi dự án bất động sản sẽ được gắn mã số dự án bất động sản (unique), đảm bảo định danh trong suốt vòng đời dự án. Thông tin cấu thành mã số gồm: chủ đầu tư, vị trí, quy mô, tổng vốn đầu tư, tiến độ, các văn bản pháp lý như chấp thuận đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư, giấy phép xây dựng…
2. Lộ trình triển khai
Bộ Xây dựng đề xuất một lộ trình tổng thể cho việc triển khai hệ thống cơ sở dữ liệu như sau:
- Giai đoạn chuẩn bị: từ Quý IV năm nay (năm viết dự thảo) sẽ bắt đầu triển khai thí điểm tại 5 thành phố: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ.
- Hai quý đầu năm 2026 sẽ là giai đoạn triển khai kỹ thuật và cập nhật dữ liệu; tích hợp dữ liệu vào hệ thống thông tin quốc gia về nhà ở và thị trường bất động sản.
- Từ Quý III/2026, hệ thống sẽ được vận hành thử nghiệm nội bộ; và từ Quý IV/2026 trở đi sẽ chính thức vận hành. Việc đánh giá, hoàn thiện và duy trì hệ thống sẽ tiếp diễn từ năm 2027.
3. Tại sao cần có quy định này?
Bộ Xây dựng giải thích rằng mặc dù hiện nay đã có Nghị định 94 về cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường bất động sản, nhưng vẫn thiếu quy định chi tiết về thông tin sở hữu của tổ chức, cá nhân.
Thiếu dữ liệu chi tiết khiến việc quản lý nhà ở và thị trường bất động sản còn thiếu minh bạch, chưa đáp ứng được yêu cầu về điều tiết thị trường. Việc bổ sung quy định sẽ giúp:
- Nâng cao chất lượng dữ liệu thu thập, từ đó quản lý tốt hơn về số lượng, loại hình, tình trạng sở hữu nhà ở.
- Minh bạch hóa thông tin nhà, đất – điều quan trọng để phòng tránh các vấn đề như sở hữu chồng chéo, tranh chấp, kê khai không đúng sự thật.
- Hỗ trợ cơ quan quản lý xây dựng và điều hành chính sách nhà ở – bất động sản dựa trên dữ liệu thực tế, thay vì theo ước tính hoặc dữ liệu rời rạc.
4. Những nội dung kỹ thuật và phối hợp liên ngành
Một số điểm nổi bật trong việc triển khai dữ liệu bao gồm:
- Việc gắn mã số dự án bất động sản: đây là bước quan trọng giúp dự án được định danh, theo dõi suốt vòng đời và liên kết với từng sản phẩm (căn hộ, nhà liền kề, nhà ở cho thuê…) trong dự án đó.
- Hệ thống hạ tầng công nghệ: Bộ Xây dựng sẽ đầu tư hoặc thuê dịch vụ hệ thống để kết nối với các đơn vị và địa phương, đảm bảo kết nối, chia sẻ dữ liệu.
- Phối hợp liên ngành: Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) để kết nối, chia sẻ từ cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai.
- Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố được giao xây dựng và ban hành quy chế phối hợp về chia sẻ, cung cấp thông tin, dữ liệu nhà ở trên địa bàn. Các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm cung cấp thông tin theo đúng thời hạn.
- Khi phần mềm dùng chung được hoàn thiện, người dân có thể cung cấp thông tin theo hình thức trực tuyến, giúp thuận tiện, tiết kiệm thời gian.
5. Những vấn đề cần lưu ý và triển vọng tác động
Lưu ý về dữ liệu và bảo mật
Việc thu thập thông tin cá nhân, tài sản như số lượng nhà, đất, diện tích, loại hình sở hữu… đặt ra yêu cầu rất cao về bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư. Hệ thống phải đảm bảo:
- Mật mã, mã hóa dữ liệu cá nhân;
- Hạn chế truy cập trái phép;
- Quy định rõ ràng về ai được xem dữ liệu, ai được cấp quyền.
Những yêu cầu này nếu không thực hiện tốt sẽ khiến người dân đặt câu hỏi về việc cung cấp dữ liệu và có thể dẫn tới phản ứng, thiếu hợp tác.
Tác động đối với thị trường bất động sản
Khi thông tin trở nên minh bạch hơn, cơ quan chức năng có thể:
- Theo dõi sát số lượng nhà ở, bất động sản đang được sở hữu bởi cá nhân/tổ chức, từ đó đánh giá chính xác hơn về cung – cầu.
- Phát hiện sớm hiện tượng đầu cơ, sở hữu chồng chéo, nhà đất “treo” lâu ngày không sử dụng.
- Hỗ trợ việc hoạch định chính sách nhà ở xã hội, nhà cho người có công… dựa trên dữ liệu thực tế.
Hành động của người dân và tổ chức
Khi quy định có hiệu lực, người dân/tổ chức cần chủ động:
- Chuẩn bị thông tin: giấy tờ pháp lý, sổ đỏ/sổ hồng, các hợp đồng thuê mua, cho thuê…
- Cập nhật số lượng nhà, đất đang sở hữu, loại hình, địa chỉ…
- Hợp tác với cơ quan quản lý địa phương khi được yêu cầu cung cấp dữ liệu.
Khả năng triển khai và thử nghiệm
Việc thử nghiệm tại 5 thành phố lớn trước khi chính thức áp dụng toàn quốc cho thấy Bộ Xây dựng có kế hoạch thận trọng. Điều này giúp:
- Làm rõ lỗi kỹ thuật, quy trình thu thập dữ liệu, liên kết với các cơ sở dữ liệu khác.
- Rút kinh nghiệm về việc tạo mã số dự án, cấp quyền truy cập, bảo mật và vận hành hệ thống.
- Đánh giá hiệu quả, phản ánh từ người dân – tổ chức và điều chỉnh trước khi mở rộng toàn bộ quốc gia.
6. Những câu hỏi và thách thức đặt ra
Ai sẽ quản lý dữ liệu và đảm bảo việc cập nhật liên tục?
Việc thu thập chỉ là bước đầu. Để dữ liệu có giá trị, cần cơ chế cập nhật định kỳ – khi nhà đất chuyển nhượng, thay đổi chủ sở hữu, hình thức thuê, cho thuê mua… Ai sẽ chịu trách nhiệm kiểm soát? Là địa phương, hay trung ương?
Sức chịu tải của hệ thống công nghệ thông tin
Việc kết nối, đồng bộ giữa các địa phương, giữa hệ thống nhà ở và dữ liệu đất đai là bài toán kỹ thuật lớn. Hệ thống phải xử lý lượng lớn dữ liệu – nếu không đáp ứng tốt sẽ dẫn tới chậm, nghẽn hoặc sai lệch thông tin.
Việc bảo vệ quyền riêng tư và hạn chế rủi ro lộ thông tin cá nhân
Khi người dân cung cấp thông tin sở hữu nhà đất, nếu có lỗ hổng bảo mật có thể xảy ra rủi ro: lộ thông tin tài sản, vị trí nhà đất, số lượng… Việc đảm bảo tính an toàn, công khai rõ ràng về quyền của người cung cấp dữ liệu rất quan trọng.
Khả năng tuân thủ của người dân và tổ chức
Một số cá nhân/tổ chức có thể chưa quen việc khai báo hay không muốn công khai thông tin sở hữu. Làm sao để đảm bảo việc cung cấp dữ liệu đạt tỉ lệ cao? Có cần chế tài khi không cung cấp?
7. Kết luận
Việc bắt buộc cung cấp thông tin số lượng nhà đất sở hữu từ năm 2026 là một bước tiến quan trọng trong công cuộc hiện đại hóa, số hóa dữ liệu quản lý nhà ở – thị trường bất động sản tại Việt Nam. Khi được triển khai tốt, nó sẽ giúp tăng tính minh bạch, giúp cơ quan quản lý có dữ liệu nền tảng để điều hành chính sách phù hợp và hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, để thành công, cần đảm bảo các điều kiện sau: hệ thống công nghệ đủ mạnh, bảo mật dữ liệu bảo đảm; quy trình cung cấp dữ liệu rõ ràng, thuận tiện cho người dân/tổ chức; sự phối hợp liên ngành và địa phương thực sự hiệu quả. Đồng thời, người dân/tổ chức cần được thông tin rõ quyền và nghĩa vụ của mình, để việc thu thập dữ liệu diễn ra thuận lợi và đạt hiệu quả cao.
Với lộ trình được đề xuất (thí điểm từ cuối năm nay tại 5 thành phố lớn, triển khai kỹ thuật đầu 2026, vận hành chính thức từ Quý IV/2026) thì khả năng thành công là có nếu mọi khâu chuẩn bị được thực hiện kỹ lưỡng. Việc này cũng mở ra một giai đoạn mới trong quản lý nhà ở – bất động sản, phù hợp với xu hướng số hóa, minh bạch thông tin trên toàn quốc.
Lawscom đưa tin.
