1) Nhân vật trung tâm: “Bậc thầy dạy làm giàu” Dương Đào Minh và hệ sinh thái “Attractiveness”
Dương Đào Minh là cái tên được quảng bá rầm rộ trong giới “đào tạo làm giàu” ở Trung Quốc. Truyền thông của hệ thống công ty do ông ta kiểm soát (chủ yếu mang các tên Attractiveness, Turbo, đăng ký ở Ninh Ba – Chiết Giang) đã dựng nên một tiểu sử thần thoại cho “bậc thầy dạy làm giàu”.
Từ xuất thân nghèo, nói lắp, Minh “được khai sáng” rồi vươn thành “diễn giả nổi tiếng toàn cầu”, “Anthony Robbins của Trung Quốc”, 25 tuổi thành diễn giả cấp quốc gia, 26 tuổi “giúp 600 doanh nghiệp tăng gấp đôi hiệu suất”, 27 tuổi làm chủ tịch Attractiveness, 28 tuổi đi thuyết giảng khắp nước và trở thành “người giàu tự thân sở hữu Rolls-Royce trẻ nhất thế giới”. Những tuyên xưng này được dùng như đạn pháo marketing để hút người học khao khát đổi đời nhanh chóng.
2) Công thức chung của các khóa học: lên đồng tập thể + hứa hẹn “đường tắt” làm giàu
Các lớp “dạy làm giàu” trực tiếp thường tổ chức ở khách sạn, âm nhạc sôi động, khán phòng đông nghịt, diễn giả tương tác liên hồi bằng những câu hỏi nhịp nhàng kiểu “có muốn thành công không?”; giữa các phiên là chuỗi “câu chuyện thành công” của học viên cũ lên sân khấu kể đã “mua Mercedes-Benz”, “tặng vợ biệt thự 3,1 triệu NDT”, “từ lương 5.000 tệ lên hơn 3 triệu NDT/năm”… Mục tiêu là kích hoạt cảm xúc để người nghe tin rằng chỉ cần “đi theo thầy” là sẽ kiếm được tiền “ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào”.
Một số con số điển hình trong hành trình bị “dẫn dụ”:
- Vé vào cửa có thể chỉ 380–680 tệ cho khóa cơ bản 1–3 ngày; sau đó người học được mời mua gói hội viên đắt hơn (bạch kim/kim cương) hoặc huấn luyện 1-1 với lời hứa “nộp càng nhiều – làm giàu càng nhanh”. Có người khai đã nộp hơn 150.000 tệ chỉ trong 2 tháng, tất cả bằng thẻ tín dụng. Có người vay tới 300.000 tệ sau khi bị “kích” ngay trên sân khấu.
- Những “case study” đẹp trên sân khấu thực chất là đạo cụ minh họa: theo lời khai của lãnh đạo và nhân sự nội bộ, người kể chuyện phải vay tiền mua nhà, mua xe để lên hình cho “ra dáng thành công”; câu chuyện được biên kịch theo khuôn mẫu đối lập trước/sau để tạo hiệu ứng “wow”. Người kể được hoa hồng nếu kéo thêm học viên mới.
3) “Phép màu” trên sân khấu: đi trên lửa, nuốt lửa, chẻ ván… và “truyền năng lượng tài phú”
Bên cạnh kỹ thuật bán hàng cơ bản, các khóa còn phô diễn loạt màn “khai phá tiềm năng”: đi chân trần trên than 600°C, nuốt lửa, đấm vỡ ván gỗ, hay nghi thức “truyền năng lượng tài phú” bằng cách đặt tay lên đầu học viên, bật nhạc và đọc “khai thị”. Nhưng theo nhân viên công ty, “than nóng” thực ra được phủ cát tinh thể để cách nhiệt; ván gỗ là ván ghép dễ tách; tức là mẹo sân khấu nhiều hơn là kỹ năng siêu phàm.
4) Cỗ máy doanh thu: bán ảo tưởng – nuôi ảo tưởng
Bên trong Attractiveness, nhân viên bán hàng không có lương cứng, sống bằng hoa hồng từ việc chốt học phí, đẩy gói hội viên. Với hội viên bạch kim/kim cương, bản thân học viên cũng được trả hoa hồng đến 50% khi “giới thiệu người mới”, khiến nhiều người sau khi vỡ mộng kỹ năng lại quay sang lôi kéo người khác để “gỡ gạc”. Theo thông tin điều tra, chỉ trong 7 năm, mô hình này thâu tóm khoảng 380 triệu NDT doanh thu.
5) Những người trong cuộc: từ ngây thơ đến gánh nợ
- Tùng Yến: từ khóa “Cao thủ chốt đơn” giá 680 tệ, bị cuốn vào chuỗi mua gói, nộp 21 lần trong hai tháng, tổng hơn 150.000 tệ; cuối cùng bán BMW để trả nợ.
- Phương Nhất Bình (50 tuổi): sau vài khóa “cảm thấy thầy rất giỏi”, bị kích mua gói 300.000 tệ ngay trên sân khấu bằng câu “Nếu con gái bị bắt cóc, bà có thể lấy ra 300.000 tệ không?”. Về sau phải bán nhà để trả nợ.
- Giang Bằng: sinh viên mua khóa online 380 tệ, rồi vay 2.000 tệ đi học trực tiếp “gặp đại sư”, đắm chìm trong bầu không khí “lên đồng tập thể”, về sau thừa nhận mình “quá ngây thơ”.
6) “Thành công” dàn dựng: lời khai từ nội bộ
Theo lời Từ Thục Đình (tổng giám đốc Attractiveness, vợ của Minh), các câu chuyện thành công được dựng theo kịch bản: chỉ chọn trường hợp phóng đại nhất, thay đổi lớn nhất, đưa lên sân khấu để tạo niềm tin rằng “đóng thêm tiền sẽ thành công”. Trường hợp Vương Kim Tường là ví dụ điển hình: anh này vay 200.000–300.000 tệ mua Mercedes để “đóng vai giàu có”, sau thành quản lý chi nhánh và thu nhập chủ yếu từ hoa hồng tuyển sinh. Thực tế, anh vẫn còn nợ thế chấp và chỉ có 100.000 tệ tiết kiệm.
7) Pha “hạ màn”: điều tra và truy tố
Sau khi một số nạn nhân bí mật ghi hình lớp “Siêu sức mạnh thuyết phục” (2/2023) và nộp bằng chứng, cảnh sát Ninh Ba khởi tố điều tra vì nghi lừa đảo; hơn 20 người, trong đó có Dương Đào Minh, đã bị bắt. Tháng 5/2024, Viện kiểm sát thành phố Ninh Ba nộp cáo trạng.
8) Vì sao mô hình này lây lan nhanh?
- Khai thác khát vọng đổi đời nhanh: đóng tiền để mua “đường tắt” làm giàu, thỏa mãn nhu cầu kiểm soát tương lai.
- Kỹ thuật kích hoạt cảm xúc: nhạc – khẩu hiệu – tập thể “lên đồng”; não bộ dễ bỏ qua hoài nghi khi ở trạng thái hưng phấn.
- Áp lực “cam kết công khai”: khi đã đứng sân khấu, phát ngôn, chuyển tiền, con người có xu hướng bảo vệ quyết định cũ, đổ thêm tiền để “không thừa nhận sai”.
- Cơ chế hoa hồng tầng lớp: biến học viên thành “cộng tác viên” – vòng xoáy tuyển – thu – bù lỗ. (Các chi tiết đều xuất phát từ điều tra quanh Attractiveness.)
9) Bài học thực tế cho người học/nhà quản lý
- Tách “cảm xúc” khỏi “hợp đồng”: ký – chuyển khoản chỉ sau thời gian “nguội” 24–48h; không trả góp qua thẻ tín dụng cho các gói “siêu cấp”.
- Đòi hỏi “bằng chứng kỹ năng”: nội dung dạy phải có kiểm chứng (case thật, số liệu thật, liên hệ doanh nghiệp đối chứng).
- Cảnh giác với “phép màu vật lý”: đi trên lửa, bẻ ván… thường là mẹo sân khấu; đừng lấy đó làm chứng cứ năng lực.
- Chính sách – thực thi: cơ quan quản lý cần phân định đào tạo kỹ năng hợp pháp với mô hình gần đa cấp – tuyển sinh ăn hoa hồng, tăng cường kiểm tra quảng cáo và bảo vệ người tiêu dùng. (Vụ Ninh Ba là ví dụ điển hình về cách nạn nhân hợp tác thu thập bằng chứng)
Kết lời
Cỗ máy “dạy làm giàu” của Dương Đào Minh không đứng vững nhờ bí quyết kinh doanh, mà nhờ kịch bản cảm xúc và một dây chuyền sáng tạo ảo tưởng: tiểu sử thần thoại, câu chuyện làm giàu nhanh chóng được dàn dựng, nghi thức “khai phá tiềm năng” pha trò ảo thuật, và cơ chế hoa hồng khiến nạn nhân thành người đi chiêu mộ. Khi “hào quang” tắt, những gì còn lại thường là nợ thẻ, khoản vay, chiếc xe phải bán – và một lời thú nhận đơn giản: “mình đã quá ngây thơ”.
