Thuế là nghĩa vụ bắt buộc của doanh nghiệp đối với Nhà nước khi tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh. Việc nắm rõ các loại thuế phải nộp, thời điểm nộp và cách tính thuế không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn tránh được các khoản phạt đáng tiếc do kê khai sai, nộp chậm hoặc hiểu sai quy định.
Dưới đây là những loại thuế phổ biến và quan trọng nhất mà doanh nghiệp cần chú ý ngay khi bắt đầu hoạt động.
Lệ phí môn bài
Lệ phí môn bài là khoản thu theo năm, căn cứ vào vốn điều lệ hoặc doanh thu. Đây là loại thuế đầu tiên doanh nghiệp phải quan tâm sau khi thành lập.
Mức lệ phí thông thường:
- Vốn điều lệ trên 10 tỷ đồng: 3.000.000 đồng/năm
- Vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng trở xuống: 2.000.000 đồng/năm
- Chi nhánh, văn phòng đại diện: 1.000.000 đồng/năm
Doanh nghiệp mới thành lập được miễn lệ phí môn bài năm đầu, nhưng vẫn phải nộp tờ khai trong vòng 30 ngày (trừ trường hợp đăng ký thuế điện tử tự động). Việc quên nộp hoặc nộp chậm dễ bị phạt.
Thuế giá trị gia tăng (VAT)
Thuế VAT là loại thuế áp dụng trên hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình kinh doanh. Doanh nghiệp có thể áp dụng một trong hai phương pháp tính:
- Phương pháp khấu trừ (áp dụng cho doanh nghiệp có doanh thu từ 3 tỷ hoặc tự nguyện đăng ký)
- Phương pháp trực tiếp (áp dụng cho doanh nghiệp nhỏ hoặc hộ kinh doanh)
Thuế suất phổ biến: 0%, 5%, 10%.
Doanh nghiệp cần chú ý:
- Xuất hóa đơn đúng thời điểm
- Khai báo thuế hàng tháng hoặc hàng quý
- Lưu trữ chứng từ đầu vào để được khấu trừ
Các lỗi thường gặp như lập hóa đơn sai, xuất hóa đơn trước khi ký hợp đồng hoặc kê khai chậm đều có thể bị phạt.
Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN)
Đây là loại thuế đánh vào phần lợi nhuận doanh nghiệp thu được sau khi trừ chi phí hợp lệ. Thuế suất phổ biến là 20%, nhưng có ưu đãi đối với một số ngành, lĩnh vực, địa bàn đặc thù.
Doanh nghiệp cần lưu ý:
- Chi phí hợp lệ phải có hóa đơn, chứng từ hợp pháp
- Một số khoản không được tính vào chi phí, như chi phí không có hóa đơn, chi phí vượt định mức, tiền phạt hành chính
- Lợi nhuận âm có thể được chuyển sang kỳ sau
Cuối năm, doanh nghiệp lập báo cáo tài chính và quyết toán thuế. Đây là bước quan trọng vì nhiều doanh nghiệp bị truy thu do ghi nhận chi phí không đúng quy định.
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)
Nếu doanh nghiệp có nhân viên, phải thực hiện khấu trừ thuế thu nhập cá nhân theo quy định khi trả lương.
Doanh nghiệp cần:
- Đăng ký mã số thuế cho người lao động
- Khấu trừ đúng bậc thuế theo biểu thuế lũy tiến
- Nộp hồ sơ quyết toán thuế TNCN cuối năm
- Lưu giữ hợp đồng lao động và bảng lương
Việc không kê khai đúng hoặc không nộp thuế đúng hạn dễ dẫn đến phạt và truy thu.
Thuế nhà thầu nước ngoài
Doanh nghiệp phải nộp loại thuế này khi mua dịch vụ từ nhà thầu nước ngoài như:
- Phí phần mềm
- Quảng cáo Google, Facebook
- Tư vấn từ chuyên gia nước ngoài
- Các nền tảng nước ngoài cung cấp dịch vụ
Thuế nhà thầu gồm 2 phần: thuế VAT và thuế TNDN, tùy lĩnh vực và dịch vụ. Đây là loại thuế nhiều doanh nghiệp nhỏ thường quên, dẫn đến bị truy thu số tiền rất lớn.
Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp
Áp dụng đối với doanh nghiệp sở hữu hoặc thuê đất có thu tiền sử dụng đất. Các doanh nghiệp kinh doanh xây dựng, thương mại hoặc nhà xưởng cần đặc biệt chú ý.
Loại thuế này thường bị nhầm lẫn với tiền thuê đất, dẫn đến chậm nộp.
Thuế bảo vệ môi trường
Áp dụng cho doanh nghiệp sản xuất hoặc kinh doanh hàng hóa có tác động đến môi trường như:
- Nhiên liệu xăng dầu
- Túi nilon
- Dung môi hữu cơ
Doanh nghiệp nhập khẩu hoặc kinh doanh những mặt hàng này phải nộp thuế theo quy định.
Thuế tiêu thụ đặc biệt
Áp dụng cho các doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm đặc thù như:
- Rượu, bia
- Thuốc lá
- Ô tô dưới 24 chỗ
- Dịch vụ karaoke, massage, casino
- Kinh doanh golf
- Điều hòa
Đây là thuế đánh vào những mặt hàng ảnh hưởng sức khỏe, an sinh xã hội.
Các khoản bảo hiểm bắt buộc – doanh nghiệp cũng phải đóng
Ngoài thuế, doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp các khoản bảo hiểm cho người lao động như:
- Bảo hiểm xã hội
- Bảo hiểm y tế
- Bảo hiểm thất nghiệp
- Bảo hiểm tai nạn lao động
Tổng mức đóng thường chiếm khoảng 21,5% quỹ lương của doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp bị phạt nặng vì trốn đóng, chậm đóng hoặc không đăng ký lao động.
Những lưu ý quan trọng khi thực hiện nghĩa vụ thuế
a. Nộp báo cáo thuế đúng thời hạn
Doanh nghiệp cần nắm lịch kê khai theo tháng hoặc quý. Vi phạm thời hạn nộp báo cáo bị phạt từ mức nhẹ đến rất nặng.
b. Xuất hóa đơn điện tử chính xác
Hóa đơn sai thông tin phải hủy hoặc điều chỉnh đúng quy định.
c. Lưu trữ chứng từ tối thiểu 10 năm
Khoản chi không có hóa đơn sẽ bị loại khỏi chi phí và phải nộp thêm thuế.
d. Rà soát chi phí hợp lệ
Chi phí tiếp khách, quà tặng, tài trợ, khấu hao tài sản… đều có quy định cụ thể.
e. Tránh nhầm lẫn giữa nghĩa vụ thuế và nghĩa vụ hành chính khác
Ví dụ: báo cáo tình hình sử dụng lao động, báo cáo tài chính, báo cáo lao động nước ngoài.
Sai lầm phổ biến khiến doanh nghiệp bị phạt thuế
- Không nộp tờ khai lệ phí môn bài năm đầu.
- Xuất hóa đơn khi chưa đủ điều kiện hoặc chưa đăng ký.
- Không nộp tờ khai đúng kỳ khai thuế.
- Kê khai doanh thu thấp, thiếu chứng từ.
- Không thực hiện quyết toán thuế cuối năm.
- Mua hóa đơn bất hợp pháp.
- Quên nộp thuế nhà thầu.
- Không đăng ký lao động và bảo hiểm.
- Không đóng mã số thuế khi giải thể, dẫn đến bị cưỡng chế.
Kết luận
Việc hiểu rõ các loại thuế trong doanh nghiệp là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp hoạt động đúng pháp luật, tránh rủi ro và tối ưu hiệu quả kinh doanh. Dù doanh nghiệp lớn hay nhỏ, việc tuân thủ thuế là bắt buộc và cần được thực hiện bởi người có chuyên môn hoặc thông qua dịch vụ thuế uy tín. Chủ doanh nghiệp cần trang bị kiến thức cơ bản về thuế để quản lý tốt hơn và không gặp khó khăn trong quá trình vận hành.
Liên hệ Lawscom để được tư vấn chi tiết!
