I. Khái quát chung về công ty TNHH một thành viên
Công ty TNHH một thành viên (TNHH 1 TV) là loại hình doanh nghiệp do một tổ chức hoặc cá nhân làm chủ sở hữu, chịu trách nhiệm vốn trong phạm vi số vốn góp vào doanh nghiệp. Theo Luật Doanh nghiệp 2020, công ty TNHH 1 TV được xác định là pháp nhân tự chủ về tài sản, có cơ cấu tổ chức điều hành linh hoạt, được nhiều cá nhân và doanh nhân lựa chọn khi bắt đầu khởi nghiệp.
II. Quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu
Quyền của chủ sở hữu
Chủ sở hữu công ty TNHH một thành viên có quyền quyết định toàn bộ hoạt động và chiến lược phát triển của công ty. Cụ thể, họ có quyền thành lập, tổ chức lại, chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần công ty; quyết định đầu tư, thay đổi ngành nghề kinh doanh, điều chỉnh vốn điều lệ, phân phối lợi nhuận, xử lý các vấn đề tài chính, bổ nhiệm hoặc miễn nhiệm các chức danh lãnh đạo.
Ngoài ra, chủ sở hữu còn có quyền trực tiếp điều hành hoặc uỷ quyền cho người khác điều hành công ty. Trong trường hợp cần thiết, họ có thể thiết lập các cơ chế kiểm soát nội bộ và kiểm toán nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động quản trị.
Nghĩa vụ của chủ sở hữu
Chủ sở hữu công ty phải góp đủ và đúng hạn số vốn điều lệ đã cam kết trong thời hạn quy định. Việc không góp đủ vốn có thể dẫn đến trách nhiệm vô hạn đối với các khoản nợ tài chính phát sinh.
Bên cạnh đó, chủ sở hữu phải đảm bảo thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ thuế, chế độ kế toán, báo cáo tài chính và lưu trữ hồ sơ kế toán theo đúng quy định pháp luật. Việc sử dụng tài sản công ty phải minh bạch, không được trộn lẫn với tài sản cá nhân.
Ngoài ra, chủ sở hữu cần duy trì tính liên tục trong hoạt động kinh doanh hoặc thực hiện đầy đủ các thủ tục tạm ngừng, giải thể khi công ty không còn khả năng hoạt động.
III. Thực tiễn kiêm nhiệm chức danh: Giám đốc/Chủ tịch công ty
Trong công ty TNHH 1 TV do cá nhân làm chủ sở hữu, pháp luật cho phép chủ sở hữu được kiêm nhiệm chức danh Giám đốc hoặc Chủ tịch công ty, hoặc đồng thời cả hai. Tuy nhiên, việc chi trả lương cho chính mình khi đang giữ chức danh Giám đốc lại gặp nhiều vướng mắc về chi phí hợp lệ và thuế TNCN.
IV. Khó khăn khi xử lý lương của chủ sở hữu kiêm giám đốc
Về chi phí hợp lệ
Theo hướng dẫn của Bộ Tài chính và cơ quan thuế, tiền lương của chủ sở hữu đồng thời là Giám đốc không được tính vào chi phí hợp lệ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN).
Lý do là vì chủ sở hữu không có hợp đồng lao động với công ty theo đúng nghĩa pháp lý và không chịu sự điều hành của người sử dụng lao động như một nhân viên thông thường. Điều này dẫn đến việc các khoản chi trả lương, phụ cấp, thù lao, nếu có, cho chính chủ sở hữu sẽ bị loại khỏi chi phí được trừ trong quyết toán thuế.
Đây là điểm khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ gặp khó khăn khi muốn hợp pháp hoá công sức và vai trò quản lý của chủ sở hữu trong hệ thống sổ sách kế toán.
Về thuế TNCN
Do khoản lương nêu trên không được xem là thu nhập từ tiền lương, tiền công theo quy định của pháp luật về thuế, nên chủ sở hữu cũng không bị đánh thuế thu nhập cá nhân đối với khoản tiền đó. Tuy nhiên, nếu công ty hạch toán khoản chi này và thực hiện chi trả trên thực tế, cơ quan thuế có thể yêu cầu điều chỉnh và truy thu thuế hoặc phạt hành vi kê khai sai.
Ngoài ra, nếu chủ sở hữu muốn rút tiền từ công ty, cần thông qua hình thức chia lợi nhuận sau thuế, thay vì hạch toán như một khoản chi lương, nhằm tuân thủ đúng quy định pháp lý và thuế.
V. Hệ luỵ luật và đề xuất hoàn thiện
Khung pháp lý hiện nay chưa có quy định đồng bộ, rõ ràng về việc chủ sở hữu kiêm nhiệm các chức danh và chế độ lương, điều này gây khó khăn khi doanh nghiệp muốn tính chi phí hợp lệ và bảo vệ chi phí trước cơ quan thuế. Việc xây dựng các hướng dẫn rõ và minh bạch sẽ góp phần tối ưu hoá hoạt động của doanh nghiệp, đồng thời tăng tính minh bạch trong quản lý thuế.
VI. Kết luận
Chủ sở hữu trong công ty TNHH 1 TV vừa là người đại diện quyền lợi cao nhất, vừa có thể trực tiếp điều hành doanh nghiệp. Tuy nhiên, cách quy định về lương và chi phí trong trường hợp này vẫn còn nhiều vướng mắc. Việc hoàn thiện các quy định liên quan là cần thiết để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho doanh nghiệp và tăng cường tính tuân thủ trong hoạt động thuế.
LAWScom-hỗ trợ doanh nghiệp!
