Tư vấn Lập Di chúc

Trả lời: Theo điều 620 BLDS 2015, người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, việc từ chối phải làm thành văn bản và không được nhằm tránh nghĩa vụ tài sản. Phần di sản được xử lý như sau:

• Nếu còn người thừa kế đồng hàng: chia đều phần di sản bị từ chối đó cho những người còn lại.
• Nếu không còn ai trong hàng đó: chuyển phần di sản cho hàng sau theo thứ tự thừa kế.

Trả lời: Theo quy định tại Luật Hòa giải và Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, tranh chấp về thừa kế không bắt buộc phải trải qua quá trình hòa giải trước khi khởi kiện. Tuy nhiên, nếu các bên không thể tự giải quyết tranh chấp, thì có thể nộp đơn khởi kiện trực tiếp tại Tòa án để giải quyết.

Theo quy định của BLDS 2015, thừa kế được hiểu là sự dịch chuyển tài sản của người chết cho người còn sống.

Có 2 trường hợp thừa kế là thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật:

• Thừa kế theo di chúc: dựa theo theo ý chí của người để lại di sản.
• Thừa kế theo pháp luật: thừa kế theo hàng thừa kế. Điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.

Sau đây là những tình huống công bố di chúc:

KHÔNG BẮT BUỘC phải thông báo cho các con hoặc người thân biết sau khi lập di chúc.

📜 Cơ sở pháp lý:

Bộ luật Dân sự 2015 không có quy định nào yêu cầu người lập di chúc phải công bố, thông báo hoặc gửi trước nội dung di chúc cho người thân.

📌 Di chúc là ý chí cá nhân, nên người lập có quyền giữ kín, chỉ định người giữ, hoặc gửi cơ quan công chứng lưu giữ.

✅ Vậy có thể chọn cách nào?

Trả lời: Có. Theo BLDS 2015, những người thừa kế có quyền thỏa thuận về việc phân chia di sản, miễn là:

• Không làm ảnh hưởng đến phần của những người không có mặt hoặc không đồng ý;
• Không xâm phạm quyền của những người được hưởng thừa kế bắt buộc (nếu có — ví dụ con chưa thành niên, cha mẹ già yếu… theo Điều 644 BLDS 2015);
• Thỏa thuận đó là tự nguyện, không bị ép buộc, không bị lừa dối, không trái đạo đức xã hội.

Di chúc quy định ai được hưởng cái gì → vẫn là căn cứ chia tài sản.
Nhưng nếu các thừa kế đồng ý chia khác đi (ví dụ nhường cho nhau, hoán đổi tài sản…) → pháp luật cho phép vì đó là thỏa thuận dân sự.

1. Ai được quyền lập di chúc?
Theo Điều 625 Bộ luật Dân sự 2015, mọi cá nhân đều có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình, miễn là họ có đủ điều kiện theo luật định.

2. Điều kiện để cá nhân được lập di chúc hợp pháp:
Pháp luật đặt ra hai nhóm điều kiện chính:

✅ a) Về năng lực hành vi dân sự:

• Người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt trong lúc lập di chúc, không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép.
• Người mất năng lực hành vi dân sự (bị tâm thần, mất trí…) không được lập di chúc.

✅ b) Về độ tuổi:

• Người từ đủ 18 tuổi trở lên và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ được lập di chúc.
• Người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi vẫn có thể lập di chúc, nhưng phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.

➡️ Như vậy:

Từ đủ 18 tuổi trở lên, nếu minh mẫn và tự nguyện, thì được lập di chúc hợp pháp.

Trẻ em dưới 15 tuổi sẽ không được lập di chúc.

Từ 15–18 tuổi, phải có sự đồng ý của người đại diện.

Theo Điều 621 BLDS 2015, người không được quyền hưởng di sản gồm:

• Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe của người để lại di sản.
• Người bị kết án về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản.
• Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản.
• Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác.
• Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc.
• Giả mạo, sửa chữa, hủy, che giấu di chúc nhằm tư lợi trái với ý chí của người để lại di sản.

Những người quy định trên vẫn được hưởng di sản, nếu người để lại di sản đã biết hành vi của những người đó, nhưng vẫn cho họ hưởng di sản theo di chúc.

✅ Câu trả lời theo Điều 640 Bộ luật Dân sự 2015:

Khi người lập di chúc để lại nhiều bản di chúc khác nhau →
✅ Chỉ bản di chúc được lập SAU CÙNG hợp pháp mới có hiệu lực.

🧾 Cụ thể:

1. Nếu các bản di chúc đều hợp lệ, thì:
   • Bản lập sau cùng sẽ có giá trị và hủy hiệu lực của các bản trước đó.
2. Nếu bản lập sau cùng bị vô hiệu (ví dụ: bị ép buộc, giả mạo, sai hình thức), thì:
   • ✅ Bản trước đó vẫn có thể có hiệu lực, nếu đủ điều kiện hợp pháp.
3. Nếu nhiều bản có giá trị nhưng nội dung mâu thuẫn từng phần, thì:
   • Phần nào trong bản sau không mâu thuẫn với bản trước → vẫn áp dụng được.

✅ 9 cách để giảm tối đa tranh chấp về di chúc sau khi mất

1. Lập di chúc đúng quy định pháp luật

2. Nên lập di chúc bằng văn bản, có công chứng hoặc chứng thực

3. Ghi rõ lý do chia tài sản không đều (nếu có)

4. Tránh dùng từ mơ hồ, cảm tín

5. Không vi phạm quyền của người thừa kế bắt buộc (xem điều 644 BLDS 2015)

6. Tránh lập nhiều bản di chúc “vòng vòng”

7. Lưu giữ di chúc tại nơi đáng tin cậy (Gợi ý: Phòng công chứng, luật sư riêng, ngân hàng, hoặc người thân trung lập)

8. Nếu chia tài sản phức tạp – nên nhờ luật sư soạn

9. (Tuỳ chọn): Có thể công bố di chúc khi còn sống nếu gia đình có nguy cơ tranh chấp cao

Tình huống: Sau khi ông Phúc qua đời, các con của ông xảy ra tranh chấp về việc phân chia quyền sử dụng đất mà ông để lại. Ông Phúc có 3 người con (Nam, Hoa, Tuấn) nhưng không để lại di chúc. Nam cho rằng mình đã trực tiếp chăm sóc cha nhiều năm nên yêu cầu hưởng phần lớn tài sản thừa kế. Hoa và Tuấn không đồng ý và yêu cầu chia đều theo pháp luật.

Các bước giải quyết tranh chấp tại tòa án như sau:

1. Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện:
   • Đơn khởi kiện của các bên tranh chấp.
   • Giấy chứng tử của ông Phúc.
   • Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất (sổ đỏ).
   • Giấy tờ xác nhận quan hệ cha con (giấy khai sinh).
2. Nộp đơn tại Tòa án Nhân dân cấp huyện nơi có tài sản tranh chấp.
3. Tòa án thụ lý và triệu tập các bên:
   • Hòa giải lần đầu tại tòa.
   • Nếu không thỏa thuận được, tòa án sẽ mở phiên xét xử.
4. Thi hành án:
   • Sau khi có bản án, tài sản được phân chia theo phán quyết của tòa án.

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, hàng thừa kế theo pháp luật được quy định như sau:

• Hàng thừa kế thứ nhất: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
• Hàng thừa kế thứ hai: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết. Cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.
• Hàng thừa kế thứ ba: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết. Cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột. Chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Theo Điều 644 BLDS 2015, người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc gồm:

• Con chưa thành niên.
• Cha, mẹ, vợ, chồng.
• Con thành niên mà không có khả năng lao động.

Theo đó, những đối tượng trên nếu không có tên được hưởng di sản trong di chúc hoặc hưởng di sản ít hơn 2/3 suất thì vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 của một người thừa kế theo pháp luật.

➡️ Không. Theo pháp luật, chỉ người con nuôi được cơ quan có thẩm quyền công nhận bằng quyết định nuôi con nuôi hợp pháp mới được thừa kế như con ruột. Trường hợp dì chỉ nuôi không đăng ký thì người con đó không có quyền thừa kế theo pháp luật.

Tuy nhiên, nếu người con nuôi có tên trong di chúc thì người đó vẫn được nhận thừa kế.

Theo quy định tại Điều 631 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc phải đảm bảo các điều kiện sau:

1. Minh mẫn và tự nguyện: người lập phải hoàn toàn minh mẫn, không bị ép buộc hay lừa dối.
2. Hình thức di chúc: Nên lập bằng văn bản có công chứng để đảm bảo tính pháp lý.
3. Nội dung cần có:
   • Ngày, tháng, năm lập di chúc.
   • Họ tên, địa chỉ của người lập.
   • Thông tin về người thừa kế, tài sản để lại.
   • Chữ ký hoặc điểm chỉ.

Sau khi lập di chúc, nên công chứng để tránh tranh chấp về tính hợp pháp.

1. Di chúc là gì?
Theo quy định tại Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Di chúc có thể được lập dưới nhiều hình thức khác nhau:

• Bằng văn bản có công chứng, chứng thực
• Bằng văn bản không công chứng
• Viết tay
• Hoặc trong một số trường hợp đặc biệt: di chúc miệng

2. Có bắt buộc phải lập di chúc không?
Không bắt buộc.
Việc lập di chúc là quyền tự do của cá nhân, không phải nghĩa vụ theo pháp luật. Nếu người mất không để lại di chúc, thì tài sản sẽ được chia theo pháp luật (chia theo hàng thừa kế được quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự).

Tuy nhiên, việc lập di chúc giúp:
✅ Chủ động phân chia tài sản theo ý muốn
✅ Tránh tranh chấp giữa những người thân sau khi qua đời
✅ Xác lập rõ ràng ai được nhận, nhận bao nhiêu, nhận gì
✅ Hạn chế việc chia thừa kế theo pháp luật dẫn đến chia đều mà không phù hợp với nguyện vọng người mất

Trừ trường hợp di chúc hợp pháp theo điều 630 BLDS 2015, một số tình huống di chúc bị gủy hoặc tuyên vô hiệu như sau:

Trả lời: KHÔNG BẮT BUỘC.

📜 Theo Điều 627 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc có thể được lập:

• Bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực,
• Hoặc bằng văn bản không công chứng, không chứng thực,
• Hoặc bằng lời nói trong một số trường hợp đặc biệt.

📌 Cụ thể hơn:

Dưới đây là sự khác nhau giữa việc có và không có người làm chứng khi lập di chúc bằng văn bản:

Trả lời: Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, con dâu và con rể không thuộc hàng thừa kế theo pháp luật. Tuy nhiên, họ có thể được hưởng thừa kế nếu người để lại di sản lập di chúc chỉ định rõ con dâu, con rể là người thừa kế, hoặc họ đang phụ thuộc người chết và thuộc diện hưởng thừa kế bắt buộc theo Điều 644 nếu đủ điều kiện cụ thể.

Trả lời: Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, nếu việc phân chia di sản trước đó được thực hiện hợp pháp, tự nguyện và không có tranh chấp, thì không được khởi kiện yêu cầu phân chia lại. Tuy nhiên, nếu có bằng chứng rõ ràng cho thấy:

• Việc phân chia di sản trước đó có dấu hiệu gian dối hoặc ép buộc;
• Việc phân chia dẫn đến việc không chia đủ cho các người thừa kế hợp pháp;
• Hoặc các bên thừa kế không được cung cấp đầy đủ thông tin về di sản;

thì người thừa kế có thể khởi kiện yêu cầu phân chia lại di sản theo quy định của pháp luật.

CÓ, người lập di chúc có quyền truất quyền thừa kế của con cái, nếu không thuộc diện “người thừa kế không được truất quyền” theo quy định của pháp luật.

📜 Cơ sở pháp lý:

Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 – Quyền của người lập di chúc:

“Người lập di chúc có quyền chỉ định người thừa kế, truất quyền hưởng di sản của người thừa kế…”

→ ✅ Tức là có quyền gạch tên bất kỳ ai, kể cả con ruột, khỏi phần thừa kế – nếu muốn.

Một số trường hợp ngoại lệ theo điều 644:

👉 KHÔNG, theo pháp luật Việt Nam hiện hành, vợ chồng KHÔNG được lập di chúc chung, kể cả cho tài sản chung.

📜 Cơ sở pháp lý:

Bộ luật Dân sự 2015 – Điều 626:

“Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình…”

⛔ Luật chỉ công nhận di chúc do “cá nhân” lập,
→ KHÔNG có quy định nào cho phép lập “di chúc chung của vợ chồng.”

📌 Vì sao lại như vậy?

1. Di chúc là ý chí cá nhân → mỗi người phải tự định đoạt phần tài sản thuộc quyền sở hữu của mình.
2. Tránh rắc rối khi:
   • Một bên qua đời trước → di chúc chung bị vô hiệu một phần, dễ tranh chấp.
   • Bên còn sống muốn sửa di chúc → không thể nếu đã ký chung.

Khác với một số nước (như Đức, Thụy Sĩ…) cho phép “di chúc đôi” nhưng ở Việt Nam: Tuyệt đối không được.

👉 CÓ, theo quy định của Điều 635 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc bằng văn bản có thể được lập dưới hình thức đánh máy, nhưng phải thỏa mãn các điều kiện pháp lý sau:

📜 Điều 635 – Di chúc bằng văn bản có người làm chứng:

• Di chúc có thể được đánh máy hoặc viết tay bởi người khác, không bắt buộc người lập phải tự tay viết.

👉 Tuy nhiên PHẢI có:

1. Tối thiểu 2 người làm chứng.
2. Người lập di chúc tuyên bố rõ ràng ý chí trước mặt người làm chứng.
3. Nội dung di chúc phải được đọc lại cho người lập nghe (nếu không trực tiếp đánh máy).
4. Di chúc phải ghi rõ:
   • Lý do không tự viết,
   • Người đánh máy là ai,
   • Người làm chứng xác nhận.
5. Người lập di chúc phải ký tên hoặc điểm chỉ (nếu không thể ký) vào bản di chúc.

Trả lời: Rất nên, nếu muốn:

📌 Đặc biệt hữu ích nếu:

• Anh có nhiều tài sản phức tạp (nhà đất, cổ phần…)
• Gia đình dễ xảy ra tranh chấp sau khi mất

Chi phí:

• Lập và công chứng di chúc chỉ khoảng 100–200k/lần
• Gửi lưu trữ thì 100k/năm
  → Rất rẻ so với giá trị tài sản người lập di chúc đang định bảo vệ.

👉 CÓ, hoàn toàn được lập di chúc để lại tài sản cho người nước ngoài, không phân biệt quốc tịch, nơi cư trú hay mối quan hệ huyết thống – miễn là đúng quy định pháp luật Việt Nam.

📜 Cơ sở pháp lý:

✅ Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 – Quyền của người lập di chúc:

Người lập di chúc có quyền:

• Chỉ định người thừa kế,
• Phân định di sản cho từng người…
  → Không giới hạn người thừa kế là công dân Việt Nam.

📌 Người nước ngoài cũng được coi là người thừa kế theo di chúc, nếu:

• Di chúc hợp pháp,
• Việc để lại tài sản không vi phạm điều cấm của pháp luật Việt Nam.

✅ Vậy người nước ngoài được hưởng tài sản gì?

👉 KHÔNG bắt buộc phải chia đều tài sản cho các con, và người lập di chúc hoàn toàn có quyền chia không đều – miễn là di chúc hợp pháp.

📜 Cơ sở pháp lý:

✅ Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 – Quyền của người lập di chúc:

Người lập di chúc có quyền:

• Chỉ định người thừa kế,
• Phân định phần di sản cho từng người,
• Truất quyền hưởng di sản của người thừa kế…

→ Tức là: Không có quy định nào bắt buộc phải chia đều.

✅ Trả lời:

Con riêng có được chia thừa kế không? ➡️ Có. Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, con ruột – dù là con chung hay con riêng – đều thuộc hàng thừa kế thứ nhất và có quyền hưởng di sản ngang bằng nhau.

Việc không sống cùng hoặc không đóng góp gì có làm mất quyền thừa kế không? ➡️ Không. Pháp luật không yêu cầu người thừa kế phải sống chung hoặc có đóng góp thì mới được chia di sản.

Tôi là vợ hợp pháp, có quyền giữ toàn bộ tài sản không? ➡️ Không. Khi không có di chúc, tài sản của chồng trở thành di sản, và phải chia theo pháp luật cho các đồng thừa kế hàng thứ nhất.

🔗 Kết luận: Con riêng là con ruột thì vẫn có quyền thừa kế như con chung. Vợ hợp pháp cũng chỉ là một trong các đồng thừa kế chứ không có quyền giữ toàn bộ tài sản nếu không có di chúc chỉ định.

Tình huống thực tế: Anh Hoàng sống tại Hà Nội, đột ngột qua đời mà không để lại di chúc. Tài sản của anh gồm một căn nhà và một khoản tiền gửi ngân hàng. Gia đình gồm vợ và hai con. Ngoài ra, anh còn có cha mẹ đẻ đã già yếu. Do không có di chúc, tài sản sẽ được chia theo pháp luật. Theo Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, di sản thừa kế được chia như sau:

• Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ (chị Hạnh), hai con (Hùng và Hà), cha đẻ (ông Minh), mẹ đẻ (bà Lan).
• Nguyên tắc chia tài sản: Chia đều cho các thành viên thuộc hàng thừa kế thứ nhất, mỗi người hưởng 1/5 giá trị tài sản.

Trong trường hợp này, mỗi thành viên trong hàng thừa kế thứ nhất sẽ được hưởng 20% giá trị của căn nhà và số tiền gửi ngân hàng. Nếu không còn người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, tài sản mới chuyển sang hàng thừa kế tiếp theo.

Trả lời: Nếu quyền sử dụng đất đứng tên cả cha và mẹ trong thời kỳ hôn nhân, thì đây là tài sản chung của vợ chồng theo Điều 33 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.

Khi cha bạn mất, chỉ phần tài sản thuộc quyền sở hữu của cha (tức 1/2 quyền sử dụng đất) mới được tính là di sản thừa kế và chia theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015. Phần của mẹ bạn không bị chia thừa kế.

➡️ Nếu di chúc chỉ định rõ “để lại tài sản cho con ruột”, thì kết quả ADN phủ định quan hệ huyết thống có thể làm mất hiệu lực di chúc. Tuy nhiên, nếu trong di chúc chỉ ghi để lại tài sản cho “anh A” mà không ràng buộc yếu tố huyết thống, thì di chúc vẫn có hiệu lực.

Di chúc vẫn có thể bị vô hiệu nếu xuất hiện các tình huống quy định trong điều 126 và 127 BLDS 2015. Nói chung, cần xem nội dung cụ thể của di chúc để xác định chính xác.

Trả lời: Theo Điều 630 và Điều 631 Bộ luật Dân sự 2015, một di chúc chỉ có hiệu lực khi đáp ứng đầy đủ điều kiện về chủ thể, ý chí tự nguyện, nội dung và hình thức. Trong đó, nội dung của di chúc bắt buộc phải ghi rõ thông tin về người được hưởng di sản như họ, tên và mối quan hệ với người lập di chúc, nhằm xác định rõ ràng và không gây nhầm lẫn.

Nếu di chúc chỉ ghi tên gọi không đầy đủ, tên thường gọi hoặc biệt danh mà không thể xác định cụ thể từng người con là ai, thì phần di chúc liên quan có thể bị tuyên vô hiệu vì không đủ cơ sở xác định người thừa kế. Khi đó, theo quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, phần di sản không được định đoạt rõ ràng trong di chúc sẽ được chia theo pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất.

Trả lời: Chưa được. Theo Điều 66 Bộ luật Dân sự 2015, người mất tích chưa được coi là đã chết. Chỉ khi có quyết định tuyên bố chết của Tòa án thì mới được mở thừa kế theo Điều 611. Bạn cần đợi sau 1 năm kể từ ngày có quyết định mất tích để yêu cầu Tòa tuyên bố chết.

➡️ Không hợp lệ. Người mất năng lực hành vi dân sự theo xác nhận của cơ quan y tế không có đủ điều kiện để lập di chúc theo Điều 625 Bộ luật Dân sự 2015. Di chúc lập sau thời điểm đó sẽ bị coi là vô hiệu, và di sản của ông sẽ chia theo pháp luật, trừ khi có di chúc lập hợp lệ trước đó.

Tuy nhiên, nếu những người cùng hàng thừa kế có thể thỏa thuận với nhau thì việc thực hiện theo di chúc là khả thi.

Trả lời: Dù ai đang sinh sống trên đất, việc chia di sản phải dựa trên quyền thừa kế hợp pháp. Bạn và em trai bạn đều thuộc hàng thừa kế thứ nhất, nếu không có di chúc thì sẽ được chia đồng đều.

Trường hợp em trai bạn không về, bạn có thể làm đơn xin khai nhận di sản. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành, thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia thừa kế với bất động sản là 30 năm và trong thời hiệu này, em trai bạn vẫn có quyền khởi kiện yêu cầu chia phần, dù không về ngay sau khi cha mẹ mất.

✅ Trả lời:

➡️ Có. Nếu mẹ kế là vợ hợp pháp (có đăng ký kết hôn), thì theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, bà là người thừa kế hàng thứ nhất và được chia phần di sản như các con.

➡️ Việc tài sản đứng tên riêng bố không ảnh hưởng – miễn là tài sản thuộc sở hữu bố bạn tại thời điểm mất, thì vẫn được chia thừa kế.

➡️ Con riêng không thể loại mẹ kế khỏi quyền thừa kế nếu không có di chúc loại trừ hay căn cứ pháp lý khác.

🔗 Kết luận: Mẹ kế là vợ hợp pháp thì có quyền hưởng thừa kế như các con, không bị loại trừ chỉ vì không phải mẹ ruột.

Trả lời: Theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, trong một số trường hợp nhất định, người không có tên trong di chúc vẫn có thể được hưởng phần di sản bắt buộc. Cụ thể, người được hưởng thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc bao gồm:

1. Con chưa thành niên tại thời điểm mở thừa kế;
2. Con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động;
3. Cha, mẹ, vợ hoặc chồng của người lập di chúc cũng được xét nếu thuộc đối tượng nói trên.

Những người thuộc diện này sẽ được hưởng ít nhất 2/3 suất thừa kế mà họ đáng lẽ được nhận theo pháp luật nếu không có di chúc (tức theo Điều 651 BLDS 2015). Tuy nhiên, nếu họ đã bị người lập di chúc truất quyền thừa kế hợp pháp hoặc đã từ chối nhận di sản theo đúng trình tự, thì họ sẽ không được nhận phần thừa kế bắt buộc này.

Vì vậy, nếu bạn và em gái:

• Đã đủ tuổi thành niên;
• Có đầy đủ năng lực hành vi dân sự;
• Không thuộc diện mất khả năng lao động;

Thì việc không có tên trong di chúc đồng nghĩa với việc không được hưởng di sản, trừ khi có căn cứ pháp lý khác như: di chúc bị tuyên vô hiệu, người thừa kế được chỉ định chết trước, từ chối di sản, hoặc có thỏa thuận chia lại di sản giữa các đồng thừa kế,…

➡️ Theo luật, di chúc miệng chỉ có giá trị nếu lập trong trường hợp cấp bách (như hấp hối), có ít nhất 2 người làm chứng và được ghi chép lại, công chứng trong thời gian luật định. Nếu không có đủ căn cứ này, lời nói miệng sẽ không được coi là di chúc hợp pháp, và căn nhà sẽ chia thừa kế theo pháp luật.

Trường hợp của bạn mặc dù có thể sai về mặt pháp luật, song vẫn có thể tiến hành nếu mọi người trong nhà đều đồng ý. Trong trường hợp có người phản đối thì phải xử lý theo pháp luật.

Trả lời: Di chúc miệng chỉ hợp pháp khi người lập di chúc ở trong tình trạng cận kề tử vong và có ít nhất 2 người làm chứng nghe rõ, sau đó phải lập thành văn bản trong vòng 5 ngày. Nếu chỉ nói miệng mà không có chứng cứ, không lập văn bản thì không có giá trị pháp lý.

Do đó, trong trường hợp này, các con có quyền yêu cầu chia di sản thừa kế theo pháp luật.

Trả lời: Không, việc anh trai bạn tự ý bán nhà là không đúng theo quy định pháp luật nếu chưa được sự đồng ý của tất cả các đồng thừa kế.

Theo Điều 651 và Điều 660 Bộ luật Dân sự 2015:

1. Khi ba mẹ mất không để lại di chúc, di sản (trong trường hợp này là căn nhà) sẽ được chia theo pháp luật.
2. Hàng thừa kế thứ nhất gồm: cha, mẹ, vợ/chồng và các con. Những người này sẽ đồng sở hữu đối với di sản.
3. Khi chia di sản, phải có sự thỏa thuận của tất cả những người thừa kế. Không ai được quyền tự ý bán tài sản chung nếu chưa có sự đồng thuận.

Vì vậy, nếu bạn là đồng thừa kế hợp pháp mà không đồng ý bán, thì việc anh trai bạn tự ý bán căn nhà là vi phạm pháp luật, giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu toàn phần hoặc vô hiệu một phần, tùy theo tình huống cụ thể.

➡️ Trường hợp này vẫn có thể chia thừa kế, nhưng do mảnh đất đang có tranh chấp nên phải yêu cầu Tòa án giải quyết song song: vừa xác định quyền sử dụng đất hợp pháp của người đã mất, vừa chia di sản cho các thừa kế hợp pháp. Tài sản nào được công nhận là của người chết thì mới được chia theo pháp luật.

Lời khuyên: nên đàm phán trước với hàng xóm để giải quyết tranh chấp rồi hãy chia thừa kế.