Khởi nghiệp sáng tạo đang bùng nổ tại Việt Nam với số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới liên tục đạt kỷ lục. Năm 2023, gần 160.000 doanh nghiệp thành lập mới, lần đầu tiên đạt mức cao nhất.
Tuy nhiên, bên cạnh tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ, việc đảm bảo một nền tảng pháp lý vững chắc cho doanh nghiệp trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Nhiều startup vì thiếu hiểu biết pháp luật – coi pháp lý là khuôn khổ dành cho doanh nghiệp lớn – đã bỏ qua từ giai đoạn đầu, dẫn đến rủi ro cao: tranh chấp, kiện tụng, hoặc thậm chí phá sản.
Do đó, thông điệp: “Hiểu luật để khởi nghiệp bền vững” nên được xem là kim chỉ nam cho mọi nhà sáng lập. Pháp luật không chỉ bảo vệ doanh nghiệp, mà còn giúp doanh nghiệp vận hành ổn định, an toàn và có định hướng lâu dài.
Vì sao nền tảng pháp lý quan trọng ngay từ khi thanh lập doanh nghiệp
- Pháp lý đi song hành với dự án khởi nghiệp từ ngày đầu, không chỉ dành cho doanh nghiệp lớn.
- Việc bỏ qua pháp lý ban đầu – vốn, loại hình doanh nghiệp, đăng ký – sẽ khiến startup dễ rơi vào vi phạm: kinh doanh “chui”, xử phạt, hoặc buộc phải đóng cửa. Ví dụ thực tiễn: có đơn vị bị truy tố hình sự do doanh nghiệp hoạt động mà không có giấy phép kinh doanh.
- Khi chọn loại hình doanh nghiệp – tư nhân, công ty TNHH, công ty cổ phần… – cần cân nhắc kỹ lợi thế, hạn chế, và tuân thủ quy định đăng ký: tên, trụ sở, ngành nghề, vốn điều lệ, chủ sở hữu.
- Sau khi thành lập, doanh nghiệp cần hoàn thiện các thủ tục pháp lý cần thiết: khai báo dấu, mở tài khoản ngân hàng riêng cho doanh nghiệp, tuân thủ nghĩa vụ kế toán, thuế, bảo đảm minh bạch tài chính.
- Bên cạnh đó, các sáng lập viên cần sớm lập điều lệ công ty và thỏa thuận cổ đông bằng văn bản – quy định quyền lợi, nghĩa vụ, cách thức góp vốn, chuyển nhượng cổ phần… để tránh tranh chấp nội bộ khi doanh nghiệp phát triển.
Một số sai lầm phổ biến cần tránh khi thành lập doanh nghiệp
- Khai vốn điều lệ cao để “hoành tráng” nhưng thực tế chưa đủ góp – sau đó doanh nghiệp vay ngân hàng và đưa chi phí lãi vay vào sổ sách, có thể bị cơ quan thuế từ chối chi phí, truy thu thuế, phạt vi phạm.
- Chỉ thỏa thuận miệng về góp vốn/cổ phần – không lập văn bản, điều lệ công ty – dẫn đến bất đồng khi phân chia lợi nhuận hoặc khi có người rút vốn.
- Bỏ qua tư vấn pháp luật ngay từ khi thành lập doanh nghiệp; chỉ tìm đến luật sư khi tranh chấp đã xảy ra – khi đó, có thể đã muộn, mất chứng cứ, khó bảo vệ quyền lợi.
Gợi ý cho startup: bắt đầu với pháp lý
- Khi thành lập doanh nghiệp, nhà sáng lập nên cân nhắc loại hình doanh nghiệp phù hợp – tuân thủ quy định pháp luật, tránh điều chỉnh sau khi đã có hoạt động.
- Chuẩn bị giấy tờ hợp lệ: tên doanh nghiệp, trụ sở, ngành nghề đúng quy định; khai vốn điều lệ sát thực tế; kê khai vốn góp rõ ràng.
- Sau khi đăng ký, hoàn thiện thủ tục pháp lý thiết yếu: đăng ký dấu (bằng mộc hoặc chữ ký số), mở tài khoản doanh nghiệp, thông báo với cơ quan thuế… để đảm bảo minh bạch tài chính và tuân thủ kế toán.
- Thiết lập điều lệ công ty và thỏa thuận giữa cổ đông/sáng lập viên bằng văn bản – phân định rõ quyền lợi, nghĩa vụ, góp vốn, chuyển nhượng… ngay từ đầu để tránh rủi ro tranh chấp nội bộ khi doanh nghiệp phát triển.
- Luôn có tư vấn pháp luật (luật sư hoặc chuyên gia) từ giai đoạn lên ý tưởng, thành lập, vận hành – để đảm bảo mọi hoạt động tuân thủ pháp luật, từ kinh doanh đến tài chính.
Kết luận
Pháp luật không phải là rào cản – mà là nền tảng giúp startup lập nghiệp vững chắc, phát triển bền vững và giảm thiểu rủi ro. Doanh nghiệp nên xem việc tuân thủ pháp lý như một phần thiết yếu của chiến lược khởi nghiệp, chứ không phải hạng mục có thể trì hoãn hay xem nhẹ.
Nguồn: Hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp
