LY HÔN GIẢ CÁCH: BẢN CHẤT PHÁP LÝ VÀ THỰC TRẠNG PHÒNG NGỪA

I. Khái niệm ly hôn giả cách

“Ly hôn💔giả cách” là thuật ngữ dân gian dùng để chỉ việc hai vợ chồng thực tế không muốn ly hôn nhưng tiến hành thủ tục ly hôn hợp pháp trước Tòa án. Mục đích của việc ly hôn này chỉ nằm ở hình thức, không thực sự thay đổi bản chất quan hệ của hai người mà thường để tránh nghĩa vụ tài sản, chuyển nhượng bê bối, tránh truy thu, trả thuế, hoặc hợp thức hóa tài sản phi pháp.

II. Biểu hiện và dấu hiệu nhận biết

1. Các bên không có bất đồng thực sự, vẫn sinh hoạt chung hoặc duy trì quan hệ gia đình sau ly hôn. Điều này cho thấy mục đích ly hôn không nhằm chấm dứt quan hệ hôn nhân mà chỉ là hình thức. Sự tồn tại của một mối quan hệ vợ chồng thực tế sau khi có quyết định ly hôn là một chỉ báo rõ ràng cho việc giả cách.

2. Tài sản chia bất hợp lý: một bên nhận toàn bộ, bên kia chỉ đứng danh nghĩa nhưng không sử dụng, không kiểm soát, không sinh lợi từ phần tài sản được chia. Đây là biểu hiện thường gặp trong các vụ ly hôn nhằm chuyển toàn bộ quyền sở hữu sang một phía để tránh bị chia đôi, hoặc nhằm mục đích né tránh thi hành án, kê biên, phong tỏa tài sản.

3. Sau khi ly hôn, bên “bỏ” tài sản vẫn có quyền chi phối tài sản mà danh nghĩa thuộc bên kia. Họ có thể quản lý, sử dụng hoặc thậm chí chuyển nhượng tài sản như chính chủ. Hành vi này thể hiện rõ ràng sự dàn xếp từ trước và sự không thực chất trong việc phân chia tài sản.

4. Ly hôn diễn ra đột ngột, nhanh chóng trước khi có điều tra, khiếu nại, truy thu hoặc cấp giấy tờ thừa kế. Tốc độ giải quyết ly hôn quá nhanh, thậm chí không qua hòa giải, cũng là dấu hiệu cần cảnh giác, đặc biệt nếu có thông tin tài sản sắp bị xử lý bởi cơ quan chức năng.

III. Mục đích thường gặp trong ly hôn giả cách

1. Tẩu tán tài sản : chuyển tài sản chung về bên kia hoặc người thân để tránh truy thu, thi hành án, chia tài sản sau ly hôn. Đây là thủ đoạn phổ biến nhằm giúp một bên (thường là người có nguy cơ bị truy cứu trách nhiệm hoặc thi hành án) không còn sở hữu tài sản trên giấy tờ, từ đó khiến việc thu hồi, kê biên trở nên khó khăn.

2. Tránh nghĩa vụ thuế hoặc trách nhiệm dân sự, hình sự : Khi một bên có dấu hiệu trốn thuế, nợ đọng lớn, hoặc có khả năng bị kiện tụng, họ có thể thực hiện ly hôn giả cách để rút tài sản ra khỏi khối sở hữu cá nhân, đứng tên vợ/chồng để tránh nghĩa vụ thanh toán. Tương tự, trong trường hợp bị truy tố hình sự, việc đứng tên tài sản sẽ gây bất lợi nên người vi phạm có thể giả ly hôn để “rũ bỏ” tài sản trước khi bị xử lý.

3. Tránh truy nguồn tài sản phi pháp trong các vụ án tham nhũng, lừa đảo, buôn lậu, cờ bạc… Những người có hành vi phi pháp thường lo ngại tài sản bị điều tra nguồn gốc, nên chọn cách ly hôn để chuyển tài sản cho bên kia như một “người ngoài cuộc”, từ đó khó bị phát hiện. Mục tiêu là tạo vỏ bọc pháp lý che đậy tài sản gốc có dấu hiệu bất hợp pháp.

4. Mục đích cá nhân: để đủ điều kiện kết hôn với người khác (như người nước ngoài), mở doanh nghiệp, hay xin quốc tịch. Trong một số trường hợp, pháp luật nước ngoài yêu cầu tình trạng độc thân mới đủ điều kiện nhập cư, xin visa, kết hôn. Người trong nước có thể lợi dụng ly hôn giả để lách luật, hoàn tất thủ tục hành chính. Ngoài ra, một số chính sách liên quan đến vay vốn, mở doanh nghiệp hoặc xin các ưu đãi riêng cho cá nhân độc lập cũng là lý do đằng sau hành vi ly hôn giả cách.

• • Tòa án không tuyên ly hôn giả cách vô hiệu, vì ly hôn là quyền nhân thân.

• • Tuy nhiên, nếu chứng minh được hành vi tẩu tán tài sản:
    • • Tòa án tính tài sản đã chuyển trong khối tài sản chung và chia bất lợi cho bên tẩu tán (theo Điều 59 Luật HN&GĐ);
    • • Thu hồi tài sản đã chuyển nhượng trái pháp luật (nếu phát hiện giao dịch giả tạo, chứng từ khống);
    • • Xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự (nếu có yếu tố rửa tiền, tránh thuế, giả mạo giao dịch…)

V. Giải pháp phòng ngừa ly hôn giả cách trong thực tế

1. 1. Tăng cường giám sát giao dịch tài sản trong thời gian trước ly hôn.
   2. Yêu cầu phong tỏa tài sản khi nghi ngờ bên kia chuẩn bị ly hôn để tránh chia tài sản.
   3. Tăng vai trò thanh tra, kiểm tra của cơ quan thuế, thi hành án, tòa án với các giao dịch “bất thường” trước ly hôn.
   4. Giáo dục pháp lý về hôn nhân và tài sản👨‍👩‍👧‍👦ngay từ khi kết hôn, ký thỏa thuận tài sản rõ ràng.

VI. Kết luận

Ly hôn giả cách tuy trên giấy tờ là hành vi hợp pháp nhưng bản chất có thể xâm hại trực tiếp đến quyền lợi của bên còn lại, của người thứ ba hoặc làm mất trật tự tài chính. Việc đặt ra cơ chế kiểm soát, minh bạch, phát hiện và chống ly hôn giả cách cần được quan tâm trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền, xã hội văn minh.