Theo Khoản 7 Điều 2 Luật Nhà ở 2023, Nhà ở xã hội là nhà ở có sự hỗ trợ của Nhà nước cho đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở theo quy định của Luật này.
Có 11 đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội (điều kiện cần), gồm:
(1) Người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ được hỗ trợ cải thiện nhà ở theo quy định của Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng.
(2) Hộ nghèo và cận nghèo tại khu vực nông thôn.
(3) Hộ nghèo và cận nghèo tại khu vực nông thôn thuộc vùng thường xuyên bị thiên tai, biến đổi khí hậu.
(4) Hộ nghèo, cận nghèo, người có thu nhập thấp tại khu vực đô thị.
(5) Công nhân hoặc người lao động đang làm tại doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong, ngoài khu công nghiệp.
(6) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, công nhân công an, công chức, viên chức quốc phòng đang tại ngũ; người đang làm công tác cơ yếu hoặc các công tác khác trong tổ chức cơ yếu hưởng lương nhà nước.
(7) Cán bộ, công chức, viên chức
(8) Đối tượng đã trả lại nhà ở công vụ theo quy định mà không phải thu hồi do vi phạm quy định mà do:
- Không còn đủ điều kiện thuê nhà ở xã hội hoặc
- Đã chuyển đi nơi khác nên phải trả lại.
(9) Bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở nhưng chưa được nhận bồi thường bằng nhà ở, đất ở.
(10) Học sinh, sinh viên đại học, học viện, trường đại học, cao đẳng, dạy nghề, trường chuyên biệt theo quy định của pháp luật; học sinh trường dân tộc nội trú công lập.
(11) Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp.
Theo Điều 30 Nghị định 100/2024/NĐ-CP quy định về điều kiện về thu nhập để mua nhà ở xã hội, người lao động muốn được mua nhà ở xã hội thì thu nhập hàng tháng thực nhận phải không quá 15 triệu đồng đối với người độc thân và tổng thu nhập của vợ và chồng không quá 30 triệu đối với người đã kết hôn.
Như vậy có thể thấy, Nhà nước đang rất ưu ái và hỗ trợ cho những người được coi là có thu nhập thấp trong việc sở hữu một căn nhà cho riêng mình.
Nhưng thực tế lại không diễn ra như vậy. Theo chia sẻ từ anh A, người đáp ứng đủ các điều kiện mua NOXH, việc sở hữu một căn hộ chung cư NOXH đối với anh còn khó hơn “lên trời”. Anh A kể lại rằng, khi anh A tìm hiểu về khu NOXH ở Hà Đông và liên hệ với môi giới để tư vấn mua nhà thì A đã rất sốc. Bạn môi giới tư vấn rằng, một căn hộ ở đây có giá trung bình là 1,7 tỷ cho một căn, tuy nhiên nếu muốn mua được thì phải “lót tay” lên đến 1,2 tỷ, tức là gần 3 tỷ đồng cho một căn hộ với 2 phòng ngủ và 2 vệ sinh. Anh A chia sẻ là với thu nhập hiện tại của hai vợ chồng (khoảng 20 triệu một tháng, gia đình gồm hai vợ chồng và hai đứa con) thì để duy trì cuộc sống hằng ngày đã tương đối khó khăn rồi, đấy là trong trường hợp họ không ốm đau, bệnh tật, gia đình không có biến cố hay chuyện gì cần xài tiền. Vậy muốn mua được NOXH thì gia đình phải vay thêm ngân hàng nhưng khả năng trả nợ gần như bằng không. Anh A cho rằng chính sách này cực kỳ mâu thuẫn với thực tế.
Có thể thấy rằng, việc ban hành chính sách NOXH cho thấy Nhà nước thực sự rất quan tâm đến đời sống của nhân dân, đặc biệt là với những người có thu nhập thấp. Tuy nhiên, những gì diễn ra trong thực tế có vẻ như khác xa với kết quả dự kiến. Bên cạnh đó, có một số bộ phận “con buôn” bằng cách nào đó đã mua được NOXH, mặc dù có thu nhập tương đối cao. Thực trạng này dự kiến vẫn sẽ tiếp tục trong thời gian dài, ít nhất là cho đến khi có chính sách khác hỗ trợ thêm cho người có thu nhập thấp.
