Từ ngày 1/7/2025, một loạt văn bản luật, nghị định và chính sách quan trọng tại Việt Nam chính thức có hiệu lực. Các thay đổi pháp luật bao trùm các lĩnh vực tư pháp, an sinh, y tế, đất đai, thuế và công nghệ. Dưới đây là một số điểm mới về pháp luật mà chúng tôi đã tổng hợp được.
1. Cải cách mô hình tòa án – Chuyển sang hệ thống 3 cấp
- Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Tổ chức TAND, từ 1/7/2025, hệ thống tòa án tổ chức theo mô hình 3 cấp:
- TAND Tối cao
- TAND cấp tỉnh/thành phố
- TAND khu vực (thay thế TAND cấp huyện)
- TAND cấp cao bị bãi bỏ.
- TAND khu vực nhận thêm thẩm quyền sơ thẩm các vụ dân sự, hôn nhân, kinh doanh – thương mại, lao động, hành chính… đang do TAND cấp huyện xử lý
- Đồng thời, Viện kiểm sát nhân dân tối cao cũng tổ chức lại, thành lập 3 Viện Công tố và Kiểm sát xét xử phúc thẩm tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM.
2. Xóa bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh
Từ 1/7/2025, 8 tội danh quy định mức án tử hình sẽ bị loại bỏ. Đây là “cải tiến pháp luật” theo định hướng nhân đạo, giảm mức độ hình phạt cực đoan. Bao gồm: tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của Việt Nam; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội vận chuyển trái phép chất ma túy; tội tham ô tài sản; tội nhận hối lộ; tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược.
3. Luật BHXH 2024 – Mở rộng quyền lợi an sinh xã hội
Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 có nhiều điểm mới có hiệu lực từ 1/7/2025:
a. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc
Mở rộng cho nhiều nhóm lao động:
- Lao động không trọn thời gian với lương ≥ mức đóng tối thiểu
- Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, đại diện vốn nhà nước/ doanh nghiệp, thành viên HĐQT… dù không hưởng lương
- Dân quân thường trực
- Vợ/chồng không hưởng lương Nhà nước đi công tác nước ngoài
- Người hoạt động không chuyên trách ở xã hưởng thêm đầy đủ chế độ (ốm đau, thai sản, tai nạn…).
b. Mở rộng quyền lợi: trợ cấp hưu trí xã hội & chế độ trợ cấp
- Phát triển hệ thống BHXH đa tầng, bổ sung trợ cấp theo lương hưu cơ bản cho người từ 70–75 tuổi, hộ nghèo hoặc đủ 75 tuổi chưa hưởng lương hưu.
- Người đủ tuổi nghỉ hưu nhưng đóng BHXH <15 năm có quyền nhận trợ cấp hàng tháng hoặc đóng thêm 1 lần để hưởng tiếp.
c. Điều chỉnh chế độ thai sản
- Lao động nữ điều trị hiếm muộn: chỉ cần tham gia BHXH ≥6 tháng trong 24 tháng trước khi sinh để được hưởng thai sản, thay vì 12 tháng như trước.
- Nghỉ khám thai: tối đa 5 lần, mỗi lần đến 2 ngày (trước là 1 ngày).
- Nghỉ trong trường hợp sảy thai, thai chết… lên đến 50 ngày nếu thai ≥22 tuần (thay vì 25 tuần trước).
d. Đóng BHXH tự nguyện – linh hoạt nghỉ hưu
- Người tham gia trước 1/1/2021 có thể chọn nghỉ hưu sớm (tuổi đủ, đóng 15 năm BHXH) hoặc nhận theo quy định cũ.
- Người đủ tuổi nhưng chưa đóng đủ BHXH có thể đóng lại 1 lần tối đa 5 năm để hưởng hưu .
4. Luật BHYT sửa đổi – Mở rộng khám chữa bệnh và quyền lợi mới
Luật Bảo hiểm Y tế (BHYT) sửa đổi 2024, có hiệu lực từ 1/7/2025, với điểm nổi bật:
- Khám chữa bệnh tại nhà & từ xa được BHYT thanh toán, bao gồm thuốc, vật tư, phí vận chuyển cấp cứu.
- Miễn cùng chi trả 100% nếu tham gia BHYT ≥5 năm liên tục và chi vượt mức tham chiếu 6 lần (~14,04 triệu đồng).
- Người mắc bệnh hiểm nghèo/hiếm được BHYT chi trả toàn bộ tại cơ sở chuyên sâu không cần chuyển tuyến.
- Xóa bỏ rào cản địa giới hành chính: nếu tạm trú ≥30 ngày ở địa phương khác, có thể khám đúng tuyến tại nơi cư trú.
- Điều chỉnh mức đóng BHYT theo hộ: thành viên thứ 2–5 được giảm từ 70% → 40%.
- Thẻ BHYT điện tử liên thông căn cước & dân cư, thời gian chờ khám giảm xuống còn 30 ngày.
5. Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) 2024 & Nghị định 117
- Luật GTGT 2024 (ban hành 26/11/2024) thay thế Luật cũ (2008), có nhiều điểm mới về thuế, thực tiễn áp dụng.
- Nghị định 117/2025: từ 1/7, các sàn thương mại điện tử (TMĐT) trong/ngoài nước có trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế GTGT + thuế TNCN thay người bán; người bán đã đóng sẽ không kê khai lại.
6. Luật Công đoàn, Dược, Công chứng, Lưu trữ…
Theo Thư viện Pháp luật tổng hợp, một loạt luật mới cũng chính thức có hiệu lực từ 1/7/2025, bao gồm:
- Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025
- Luật sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự 2025
- Luật Cán bộ, công chức năm 2025
- Luật Doanh nghiệp sửa đổi 2025
- Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi 2025
- Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi 2025
- Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân sửa đổi 2025
- Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sửa đổi 2025
- Luật Quốc tịch Việt Nam sửa đổi 2025
- Luật sửa đổi Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế giá trị gia tăng; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2025
- Luật sửa đổi Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án
- Luật Thanh tra 2025
- Luật sửa đổi 11 Luật về quân sự, quốc phòng
- Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi 2024
- Luật Bảo hiểm xã hội 2024
- Luật Thuế giá trị gia tăng 2024
- Luật Công đoàn 2024
- Luật Công chứng 2024
- Luật Lưu trữ 2024
- Luật Dữ liệu 2024
- Luật Dược sửa đổi 2024
- Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ 2024
- Luật Địa chất và Khoáng sản 2024
- Luật Phòng không nhân dân 2024
- Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp 2024
- Luật Di sản văn hóa 2024
- Luật Phòng, chống mua bán người 2024
- Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn 2024
7. Phân cấp địa phương – UBND xã cấp “sổ đỏ”
- Bộ Chính phủ ban hành 28 nghị định về phân cấp hành chính, có hiệu lực trong tháng 7/2025.
- Theo Nghị định 151/2025/NĐ‑CP, từ 1/7/2025, Chủ tịch UBND cấp xã được ủy quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (“sổ đỏ”) và một số thẩm quyền khác.
Tham khảo phân tích nội dung Nghị định 151/2025/NĐ-CP tại đây.
Ý nghĩa và tác động của “pháp luật mới”
An sinh & phúc lợi
- Pháp luật BHXH/BHYT 2024 nhằm bảo vệ người lao động dưới mọi hình thức làm việc, mở rộng tiếp cận chăm sóc, hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn.
- Quy định cứu trợ tài chính giữa 5–7 luật (BHXH, BHYT, thuế, đất đai…) thúc đẩy chính sách an sinh, giảm rào cản hành chính.
Cải cách tư pháp – hành chính
- Thay đổi mô hình tòa án, tổ chức VKSND, bỏ án tử mở đường cho cải cách tư pháp mang tính nhân văn.
- Trao quyền xã cấp đất đai, triển khai 28 nghị định phân quyền – thể hiện tinh thần cải cách bộ máy nhà nước hướng về địa phương.
Công nghệ & minh bạch
- Công chứng số, BHYT điện tử, kê khai thuế điện tử góp phần đẩy mạnh chuyển đổi số cơ quan công quyền.
Kết luận & chú ý triển khai
Các thay đổi pháp luật từ ngày 1/7/2025 thể hiện rõ định hướng tăng cường an sinh xã hội, cải cách tư pháp, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động quản lý nhà nước:
- Doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân cần rà soát, cập nhật quy trình nội bộ để phù hợp pháp luật mới (đất đai, thuế, BHXH/BHYT).
- Cơ quan tổ chức cần chuẩn bị hạ tầng CNTT, nhân lực và tuyên truyền để đảm bảo triển khai hiệu quả.
- Người lao động, người dân cần chủ động tiếp nhận thông tin pháp luật để nhận quyền lợi kịp thời.
