Vừa qua, theo thông tin của Báo Lao Động, Chính phủ đã ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thuế GTGT 2024, trong đó quy định rất quan trọng: tất cả giao dịch mua hàng hóa, dịch vụ có giá trị từ 5 triệu đồng trở lên (đã bao gồm VAT) phải được thanh toán qua chuyển khoản không dùng tiền mặt, mới đủ điều kiện để khấu trừ Thuế Giá trị gia tăng đầu vào (GTGT).
Vì sao quy định này được ban hành?
- Minh bạch hóa giao dịch: Việc chuyển khoản giúp cơ quan thuế quản lý dễ dàng, giảm chi phí kiểm tra, hạn chế gian lận trong kê khai và khấu trừ thuế.
- Hỗ trợ chuyển đổi số quốc gia: Khuyến khích cá nhân, tổ chức sử dụng dịch vụ tài chính điện tử, góp phần thúc đẩy nền kinh tế không dùng tiền mặt.
- Tạo cơ sở pháp lý vững chắc: Trên cơ sở Luật GTGT 2024, chính sách này là bước triển khai cụ thể để quyền khấu trừ thuế đầu vào chỉ được áp dụng nếu có chứng từ thanh toán rõ ràng.
Chi tiết ngày áp dụng
- Luật Thuế GTGT 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Từ thời điểm này, nếu không chuyển khoản dù mua hàng nhỏ hay lớn, cũng không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
- Trước đó, quy định cho phép dưới 20 triệu đồng được thanh toán bằng tiền mặt vẫn được khấu trừ; nhưng kể từ 1/7/2025, không còn ngưỡng này, kể cả dưới 5 triệu cũng bắt buộc phải thanh toán không dùng tiền mặt để được khấu trừ.
Những điểm “nóng” gây chú ý
Đề xuất ngưỡng 5 triệu – có chắc thành hiện thực?
Dự thảo Nghị định hướng dẫn (lần 3) của Bộ Tài chính có gợi mở về ngưỡng 5 triệu đồng, tức các giao dịch dưới mức này vẫn được thanh toán bằng tiền mặt và khấu trừ thuế. Song, đây vẫn chỉ là đề xuất, không có hiệu lực pháp lý đến khi Nghị định chính thức được phê chuẩn. Nếu không được thông qua, mọi giao dịch, bất kể giá trị, đều phải chuyển khoản mới được khấu trừ.
Trường hợp đặc thù được ngoại lệ
Nghị định đã mở “lối thoát” cho một số giao dịch đặc biệt, cho phép khấu trừ thuế dù không qua chuyển khoản, nhưng phải đáp ứng điều kiện chặt chẽ bằng hợp đồng văn bản và chứng từ thanh toán:
- Thanh toán bù trừ: Nếu có hợp đồng, biên bản đối chiếu rõ ràng; thanh toán thông qua bên thứ ba còn phải có hợp đồng ba bên.
- Thanh toán qua vay mượn hoặc cấn trừ công nợ: Phải có hợp đồng rõ ràng, và chứng từ chuyển khoản minh bạch.
- Thanh toán thay ủy quyền qua bên thứ ba: Bên thứ ba phải là pháp nhân hoặc cá nhân có tư cách pháp lý; nội dung phải ghi rõ trong hợp đồng.
Cho dù là giao dịch dưới 5 triệu hay trên 5 triệu, nếu có phần giá trị thanh toán không dùng tiền mặt, phần đó mới được khấu trừ thuế; phần còn lại từ 5 triệu trở lên mà không chuyển khoản thì không được khấu trừ.
Doanh nghiệp cần làm gì?
Chuẩn bị hệ thống thanh toán
- Chuyển đổi từ tiền mặt sang ngân hàng, ví điện tử, QR.
- Điều chỉnh phần mềm kế toán để lưu giữ chứng từ giao dịch thanh toán điện tử, đảm bảo tự động export chứng từ VAT đầu vào đúng cấu trúc.
- Đào tạo nhân viên kinh doanh, mua hàng để ghi nhận đúng WHO, WHEN, HOW liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt.
Ôn lại quy trình nội bộ
- Xem lại quy trình đề xuất, phê duyệt, thanh toán, nhập kho — phải xác minh phần chứng từ thanh toán điện tử.
- Nếu có giao dịch đặc thù muốn dùng ngoại lệ (như bù trừ, vay mượn), phải lập hợp đồng + biên bản + chứng từ chuyển khoản rõ ràng.
- Lưu giữ toàn bộ hợp đồng, biên bản, chứng từ ngân hàng… ít nhất 5 năm, theo quy định lưu trữ chứng từ thuế.
Giám sát thay đổi từ cơ quan thuế
- Theo dõi Nghị định chính thức của Chính phủ, để xem ngưỡng 5 triệu có được giữ lại hay không.
- Lắng nghe hướng dẫn bằng văn bản từ Tổng cục Thuế — đôi khi sẽ có thông tư, quyết định kèm theo, quy định rõ quy trình thực hiện và “case study” minh hoạ.
Thách thức và giải pháp
| Thách thức | Giải pháp |
|---|---|
| Nhỏ lẻ, cá nhân khó tiếp cận chuyển khoản | Khuyến khích dùng ví điện tử, QR code, GD qua thẻ nội địa. |
| Giao dịch dưới 5 triệu mà đề xuất chưa được chấp thuận | Tạm thời chuyển khoản để đề phòng rủi ro không khấu trừ. |
| Hệ thống kế toán chưa sẵn sàng | Cập nhật hoặc thay đổi phần mềm có module chứng từ thanh toán điện tử. |
| Nhân viên không quen | Đào tạo, hướng dẫn cụ thể, lập checklist khi mua hàng. |
Triển vọng dài hạn
- Giảm thất thu ngân sách: Giao dịch có dấu vết rõ ràng, dễ kiểm soát hơn.
- Tăng tính minh bạch, công khai: Các bên đều khó làm sai, vì mọi giao dịch đều có dấu vết ngân hàng.
- Hỗ trợ nền kinh tế không tiền mặt: Doanh nghiệp vừa và nhỏ dần quen với thanh toán điện tử, giảm rủi ro vận chuyển, bảo quản…
- Tiết kiệm chi phí kiểm tra thuế: Cơ quan thuế có thể đối soát qua dữ liệu ngân hàng, giảm kiểm hóa, đi thực địa…
Kết luận
Quy định khấu trừ thuế GTGT đầu vào chỉ khi thanh toán qua chuyển khoản, đặc biệt với giao dịch từ 5 triệu đồng trở lên, thể hiện xu hướng quản lý minh bạch, chuyển đổi số và hiện đại hóa hệ thống tài chính – thuế của Việt Nam. Bắt đầu từ 1/7/2025, doanh nghiệp cần sớm thích nghi, chuẩn bị kỹ hệ thống thanh toán, hợp đồng, chứng từ, cũng như theo sát hướng dẫn mới, để bảo vệ quyền lợi khấu trừ thuế và tránh rủi ro pháp lý.
